راهنمای طراحی و نصب مدارهای روشنایی ایمنی در فضاهای مسکونی

مقدمه:

روشنایی ایمنی، بخش حیاتی در سیستم برق‌رسانی هر ساختمان، به‌ویژه فضاهای مسکونی است. هدف اصلی این سیستم‌ها، تأمین نور کافی در مواقع اضطراری مانند قطع برق اصلی، آتش‌سوزی یا سایر حوادث است تا ضمن حفظ دید کافی برای خروج ایمن ساکنین، از سردرگمی و بروز حوادث ناخواسته جلوگیری شود. طراحی و نصب مدارهای روشنایی ایمنی، تضمین‌کننده عملکرد مطمئن آن‌ها در لحظات حساس است.

دستورالعمل‌های کلیدی در طراحی و نصب مدارهای روشنایی ایمنی:

1. 1. محدودیت تعداد نقاط روشنایی در هر مدار:

• • قانون: در طراحی و نصب مدارهای روشنایی ایمنی، باید به این نکته توجه شود که نباید بیش از 20 نقطه روشنایی (مانند لامپ‌ها یا چراغ‌های اضطراری) از یک مدار تغذیه گردد.
  • چرا این قانون مهم است؟ این محدودیت از بارگذاری بیش از حد بر روی یک کلید یا سیم جلوگیری می‌کند. اگر تعداد چراغ‌ها زیاد باشد، در صورت بروز مشکل در یکی از آن‌ها، ممکن است کل مدار دچار اختلال شود و روشنایی اضطراری از بین برود. همچنین، مدیریت و عیب‌یابی مدارهایی با تعداد چراغ کمتر، آسان‌تر است.

2. 2. محدودیت جریان مدار نسبت به جریان مجاز کلید حفاظتی:

• • قانون: کل جریان مصرفی مدار روشنایی ایمنی نباید از 60% جریان مجاز کلید حفاظتی (مانند کلید مینیاتوری یا فیوز) آن مدار بیشتر باشد.

• • چرا این قانون مهم است؟ این قانون برای اطمینان از این است که کلید حفاظتی هرگز در نزدیکی ظرفیت کامل خود کار نکند. در شرایط اضطراری، احتمالاً مدار برای مدت طولانی‌تری روشن می‌ماند. همچنین، در مدارهای روشنایی، ممکن است در لحظه اول روشن شدن (به دلیل جریان راه‌اندازی لامپ‌ها)، جریان بیشتری کشیده شود. نگه داشتن جریان مصرفی در سطح 60% ظرفیت کلید، حاشیه اطمینان قابل قبولی را فراهم می‌کند و از قطع شدن ناخواسته کلید در اثر افزایش جزئی یا موقتی جریان جلوگیری می‌کند. این امر پایداری و قابلیت اطمینان سیستم روشنایی ایمنی را در شرایط بحرانی تضمین می‌نماید.

مثال عملی طراحی سیستم روشنایی ایمنی:

فرض کنید قصد داریم طراحی و نصب مدارهای روشنایی ایمنی را برای راهرو یک طبقه از یک ساختمان مسکونی انجام دهیم. در این راهرو 15 عدد چراغ اضطراری سقفی با توان هر کدام 5 وات (5W) در نظر گرفته شده است.

مرحله اول – محاسبه کل جریان مصرفی مدار:

• • توان کل چراغ‌ها: 15 چراغ × 5 وات/چراغ = 75 وات

• • برای محاسبه جریان، فرض می‌کنیم ولتاژ شبکه 220 ولت است.

• • جریان مصرفی مدار (I) = توان کل (P) / ولتاژ (V)

• • I = 75 وات تقسیم بر 220 ولت ≈ 0.34 آمپر

مرحله دوم – انتخاب کلید حفاظتی مناسب:

• • طبق قانون اول، تعداد چراغ‌ها (15 عدد) کمتر از 20 عدد است، پس این شرط برقرار است.

• • طبق قانون دوم، جریان مدار باید حداکثر 60% جریان مجاز کلید حفاظتی باشد.

• • بنابراین، جریان مجاز کلید حفاظتی باید بزرگتر از جریان مدار تقسیم بر 0.6 باشد:

جریان مجاز کلید ≥ 0.34 آمپر تقسیم بر 0.6 ≈ 0.57 آمپر

• • کلیدهای مینیاتوری استاندارد در مقادیر 2، 4، 6، 10، 16، 20 آمپر و بالاتر موجود هستند.

• • نزدیک‌ترین مقدار استاندارد بالاتر از 0.57 آمپر، کلید 2 آمپر است. با انتخاب کلید 2 آمپر، جریان مدار (0.34 آمپر) بسیار کمتر از 60% جریان مجاز کلید (که حدود 1.2 آمپر می‌شود) قرار می‌گیرد و حاشیه اطمینان بسیار خوبی داریم.

مرحله سوم – سیم‌کشی:

• • با توجه به جریان بسیار پایین مدار (حدود 0.34 آمپر)، می‌توان از سیم‌هایی با سطح مقطع مناسب و استاندارد برای مدارهای روشنایی (مثلاً 1.5 میلی‌متر مربع) استفاده کرد.